aangesloten bij NOA
Safety Culture Ladder
SCL, de Governance Code Bouw, een Approved Self Assessment, de Handreiking Veiligheidsladder… grote kans dat je al die termen al eens voorbij hebt zien komen. Of dat je een brief van een aannemer ontving om aan de slag te gaan met de Safety Culture Ladder. Maar wat moet je er mee?
De NEN Veiligheidsladder® is een instrument om het veiligheidsbewustzijn en bewust veilig handelen binnen organisaties en op de bouwplaats te bevorderen. Grote opdrachtgevers en een aantal branchepartijen hebben die aan de hand van de Governance Code Bouw gezamenlijk bedacht.
Veiligheidsgedrag en -bewustzijn verhogen
Omdat er in de bouw, ondanks allerlei wetgeving, instrumenten en sectorafspraken, nog steeds te veel ongevallen gebeuren, hebben een aantal grote/toonaangevende opdrachtgevers en brancheorganisaties enkele jaren geleden gezamenlijk een Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) ondertekend. Daarin staat dat partijen veiligheidsgedrag en -bewustzijn willen verhogen en dit gaan laten meewegen in een aanbesteding of contract. Om te komen tot een betere veiligheidsperformance wordt bij bedrijven de veiligheidscultuur gemeten, waarmee ieder bedrijf een bepaalde trede behaalt. Deze Veiligheidsladder moet het aantal onveilige situaties en incidenten op de bouwplaats terugdringen.
ViA
De ondertekenaars van de code hebben ook gezamenlijk afspraken gemaakt om in aanbestedingen of contracten een bepaald niveau van veiligheidsbewustzijn verplicht te stellen. Deze afspraak noemen ze “Veiligheid in Aanbestedingen (ViA)”. Grote bouwers hebben daarom afgelopen tijd hun onderaannemers aangeschreven en aangegeven dat ze de ViA maatregel en de NEN Safety Culture Ladder als instrument in gaan zetten. De risicomatrix van ViA beschrijft welke trede een bedrijf in de Veiligheidsladder minimaal moet bezitten. Afbouwbedrijven kunnen (voorlopig) doorgaans volstaan met een Self Assessment of een SCL Light audit.
Approved Self Assessment
Bedrijven die zowel qua impact als contractwaarde in de risicogroep ‘laag’ vallen, kunnen middels een online webtool een zelfevaluatie uitvoeren. Voor de contractwaarde geldt dat hiervoor de hoogte van de verwachte omzet (exclusief btw) wordt gerekend die gemoeid is met de betreffende opdracht. Maar… opdrachtgevers kunnen er bij hun vaste ketenpartners ook voor kiezen om de gemiddelde jaaromzet van alle opdrachten over de voorgaande drie jaren als leidraad te nemen. Er geldt een vrijstelling wanneer de contractwaarde lager is dan € 100.000,- (zie hierover het kopje uitzonderingen). Zo’n zelfevaluatie klinkt prima, maar let even goed op welke je doet; er zijn er namelijk twee. Als je twijfelt of jouw bedrijf misschien door moet groeien naar een volgende trede en dan de SCL Light certificering moet halen, dan kun je het beste meteen de SAQ Extended doen, maar anders volstaat de SAQ Compact. Helaas is het dan nog niet klaar, want dan volgt een gap-analyse en in een actieplan moet beschreven worden hoe bepaalde tekortkomingen weggenomen kunnen worden. Bij een voldoende score kan een Ladder Certificerende Instelling (LCI) vervolgens checken of dit stappenplan correct is doorlopen en dan krijg je daarmee een Approved Self Assessment.
Stappenplan: welke certificeringstrede heb je nodig?
SCL Light
Bedrijven met een contractwaarde boven de 5 miljoen, of die qua impact voor woningbouw in het middensegment worden ingeschaald, moeten binnen ViA straks een SCL Light audit kunnen aantonen. Ook dan is een Self Assessment Questionnaire nodig (de Extended versie) én moeten er vervolgens twee auditoren van een Ladder Certificerende Instelling het geheel checken en interviews afnemen.
Jaarlijkse kosten
Om een trede op de Veiligheidsladder te bemachtigen, heb je dus een LCI nodig. In de Governance code staat een kostenindicatie opgenomen (waar geen rechten aan kunnen worden ontleend), waarbij je voor een self assessment minimaal moet rekenen op een mandag audit met een gemiddeld dagtarief van € 1.400,-. Daarbij komt een abonnementje op de webtool, om de certificerende instelling of een inkoper toegang te kunnen geven tot jullie online dossier met de SAQ-rapportage, GAP-analyse, actieplan en een statement. Voor een SCL Light lopen de kosten verder op. De jaren er na hoeft niet het gehele traject herhaald te worden, maar moet een LCI wel voldoende progressie van het veiligheidsbewustzijn kunnen constateren. Bovendien is onduidelijk of opdrachtgevers in opvolgende jaren een hogere trede in de Veiligheidsladder kunnen eisen.
Uitzonderingen
Bedrijven tot 5 personen (dus ook ondernemers zonder personeel) zijn vrijgesteld! Logischerwijs worden wel dezelfde eisen aan houding en gedrag gesteld, maar deze bedrijven hoeven dit niet met een certificaat of approved self assessment aan te tonen. Huur je als onderaannemer bedrijven met minder dan 5 personen of ZZP-ers in, dan eist de veiligheidscode dat je toezicht houdt op het vertonen van veilig gedrag.
Daarnaast geldt dus de ondergrens van een contractwaarde: als deze lager is dan € 100.000,- dan worden bedrijven vrijgesteld voor de Veiligheidsladder.
Hoe wordt het veiligheidsbewustzijn beoordeeld?
We kunnen ons voorstellen dat alle regels en afkortingen je nu duizelen en dat je je nog steeds afvraagt wat er inhoudelijk geëist en beoordeeld wordt. Want wat valt er onder “veiligheidsbewustzijn”? Het is een samenvattende term voor het geheel aan houding en gedrag binnen een organisatie. Bij deze Safety Culture Ladder gaat het er om dat werknemers elkaar durven aan te spreken op onveilig handelen en dat veiligheid in alle lagen van de organisatie, van bouwplaats tot aan directie, aandacht krijgt. Daar waar VCA een checklist is en zich vooral richt op maatregelen, focust de SCL op de mens zelf. Het is helaas niet zo dat je vrijstelling krijgt als jouw bedrijf een VCA-certificaat kan aantonen.
Ingangsdatum Veiligheidsladder Bouw
Per 1 januari 2022 nemen de partijen, die de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) ondertekenden, veiligheidsbewustzijn als verplichting op in aanbestedingen of contracten. Zij gaan de veiligheidsladder dan als verplichting voor onderaannemers opnemen.